Kroezeboom, Fleringen

  • Wetenschappelijke naam – Quercus robur
  • Nederlandse naam – Zomereik
  • Standplaats – Lansinkweg, Fleringen 
  • Plantjaar – ca. 1500
  • Omtrek – > 725 cm
  • Bijzonderheden – mogelijk oudste zomereik van Nederland

Eén van de oudste en bekendste bomen van ons land is de Kroezeboom op de Fleringer Es, iets ten zuiden van Tubbergen in Twente. Kroezeboom (soms ook als kroeseboom geschreven) betekent kruisboom: een boom die een grens of kruispunt aangeeft. Dergelijke bomen konden verschillende functies hebben: als rechtsplaats, heilige plaats of grensmarkering. Op de gemeenschappelijke essen in oostelijk Nederland werden vaak stenen of bomen gebruikt als markeringspunt van waaruit de akkers verdeeld konden worden. Op de es bij Fleringen zal de Kroezeboom met dat doel zijn aangeplant, waarschijnlijk tussen 1500 en 1600, als ''loakboom'' of markeboom.

De leeftijd van de Kroezeboom, een Zomereik, wordt vaak geschat op meer dan 500 jaar. Fleringen is erg oud: dit kerkdorp van Tubbergen wordt al in 933 genoemd als Fletharrote, wat ''ontgonnen moerassig land'' zou betekenen. Deze holle eik met de fikse stamomvang van 725 cm zal waarschijnlijker uit de 16e eeuw dateren en tussen de 400 en de 500 jaar oud zijn. Daarmee is het wel één van de oudste eiken en bomen van ons land. 

Volgens informatie verstrekt door het Meertens Instituut (auteur: Jeroen van de Ven) stond hier in de 16e en 17e eeuw een veldkapelletje, een ''hilligen huesken''. Hoewel het kapelletje in de loop van de 17e eeuw schijnt te zijn afgebroken, bleef het Katholieke kerkvolk in deze periode van de Reformatie (1632 - 1732) hier naar toe trekken, om er in het geheim eucharistievieringen te houden. Met name een rondtrekkende priester, Henricus Smithuis, scheen katholieke bijeenkomsten bij de Kroezeboom te hebben gehouden. De wagen waarop hij met een altaar naar de Kroezeboom werd vervoerd, diende als preekstoel. Rond 1730 schijnt aan de bijeenkomsten van de katholieken bij de Kroezeboom een einde te zijn gekomen.

In de twintigste eeuw herleefde de religieuze cultus rond de Kroezeboom. Op 15 juli 1909 werd er een mis opgedragen ter gelegenheid van het eeuwfeest van de teruggave van de St. Pancratiuskerk in Tubbergen. In 1916 werd de locatie eigendom van de St. Pancratiusparochie van Tubbergen. In 1909 is er weer een kapel gebouwd, een kleine neogotische H. Hartkapel, met daarin achter een hek een H. Hartbeeld. In 1944 werd deze kapel vervangen door een nieuwe, open houten kapel met vakwerk-muren. Sinds 1970 worden bij de Kroezeboom regelmatig bijeenkomsten gehouden door Katholieken en de vredesbeweging. 

De Kroezeboom is meermalen flink onder handen genomen door boomverzorgers. Deze hebben de holle stam verder uitgekrabd en er diverse ankers en kabels in aangebracht. De boom maakt ondanks de zeer holle stam een vitale indruk: de kroon is dicht vertakt, vol knoppen en de grond ligt bezaaid met eikels.